De dornfelder: zware Duitse rode wijn met aroma’s van rood fruit
Net zoals veel druiven die in noordelijke wijngaarden te vinden zijn is ook de dornfelder een kruising. Imanuel Dornfeld is de naamgever van de druif. Niet hij, maar de wetenschapper August Herold ontwikkelde de dornfelder in 1955. De dornfelder is een druif die bestemd is voor noordelijke wijngaarden. Ze is sterk en kan tegen een stootje. Haar sterke eigenschappen komen door de dikke schil van de druiven en haar hoge hoeveelheid kleur. Deze eigenschappen zorgen voor mooie krachtige winterse wijnen. Zeker wanneer wijn van de dornfelder houtrijping heeft gehad past ze goed bij een winters gerecht zoals een goede ovenschotel.
Het is de meest populaire rode druivensoort na de spätburgunder. De dornfelder is populair doordat de druif eerder rijp is en vaak meer opbrengst per hectare oplevert. Daarnaast biedt het veel Duitse wijnboeren een extra rode wijn die vaak een stuk zwaarder is naast de bekende Duitse rode wijn van de spätburgunder.
Uit welke druivensoorten is de dornfelder gekruist?
Haar praktische eigenschappen zorgen ervoor dat ze erg populair is bij Duitse wijnboeren. De blauwe druif groeit zo hard in noordelijke wijnstreken dat ze al snel geliefd was bij veel Duitse wijnboeren. Dat ze zo hard groeit heeft ook nadelen: het komt de kwaliteit niet altijd ten goede. Om de kwaliteit op niveau te houden dunnen veel wijnboeren de druiventrossen van de dornfelder uit. Ze is een kruising van sterke andere (Duitse) druivenrassen. De dornfelder is een kruising van de helfensteiner (frühburgunder en trollinger) en heroldrebe (portugieser en limberger).
In welke wijnstreken worden rode wijnen van de dornfelder gemaakt?
Sinds 1970 maakte de dornfelder een grote stap vooruit: van bijna 100 hectare ging ze naar ruim 8.000 hectare wereldwijd. Met name in Duitsland wint ze de laatste jaren weer aan populariteit. Duitse wijnboeren zijn nog steeds erg enthousiast over deze Duitse druif: de dornfelder is veel aangeplant. In 2018 bestond 7.4% van de Duitse wijngaarden uit de dornfelder, ruim 7.581 hectare. De meeste wijngaarden met dornfelder liggen in Rheinhessen (3.374 hectare). Hierna volgt de Pfalz (2.902 hectare), de Nahe (419 hectare) en Saale-Unstrut (54 hectare).
De Dornfelder is vooral in Duitsland te vinden. Ook buiten Duitsland is de dornfelder is ze aangeplant, maar dat is bijna verwaarloosbaar in vergelijking met Duitsland. Zo zijn er 7 hectare in België met dornfelder aangeplant en komt ze in het Verenigd Koninkrijk voor (20 hectare). Ook zijn er wijngaarden met dornfelder aangeplant in Tsjechië, de Verenigde Staten, Brazilië en zelfs in Japan (5 hectare) is ze te vinden.
Hoe smaken de rode wijnen van de dornfelderdruif?
De rode wijn die van dornfelder wordt gemaakt zijn altijd droge rode wijnen. De dornfelder is een krachtige druif die sterk is, dus de smaak past De dikke schil en de mooie donkere kleurstoffen die in de druivensoort zitten geven sterke karakteristieke rode wijnen. Hoe meer houtrijping de rode wijn krijgt des te meer tannine en smaak de wijn krijgt. De smaken van rood fruit zoals bramen, bessen en kersen zijn mooi aanwezig. Deze smaken krijgen extra kracht en sterke door het rijpen op eikenhouten vaten.
In Duitsland worden er niet alleen zware rode wijnen gemaakt van de dornfelder gemaakt. Ook zijn er Duitse wijnboeren die lichte rode wijnen maken van de dornfelder. Deze lichte rode wijnen zijn frisser en hebben meer fruitsmaken. In Duitsland worden deze wijnen vaak licht gekoeld geschonken. De fruitaroma’s van rood fruit komen hier nog beter naar voren door het jonge karakter van deze rode wijnen.
Wijn & spijs: welke gerechten zijn lekker bij de rode wijnen van de dornfelder?
De twee soorten rode wijnen die van de dornfelder gemaakt kunnen worden bieden ook veel mogelijkheden voor eten. Bij de lichte, het liefst gekoelde, rode wijn van de dornfelder passen goed lichte gerechten. Gerechten die het goed doen in de zomer passen perfect bij deze rode wijn. Denk bijvoorbeeld aan salades. Een salade met geitenkaas of gerookte kip is perfect. Niet alleen passen deze lichte rode wijnen bij salades. Ook varkensvlees, gegrilde groente en bijvoorbeeld gerechten met peulvruchten, zoals een dahl passen goed bij wijn van de dornfelder. De typisch Duitse zwiebelkuchen en flammenkuchen zijn perfecte lichte Duitse gerechten voor bij deze wijn.
De dieprode wijnen van de dornfelder die houtrijping hebben gehad passen heel goed bij echte winterse maaltijden. Hier zijn de meeste dornfelderwijnen het meest geschikt voor. Denk aan ovenschotels, ragout, goulash en gerechten met wild. De eiwitten die in het eten zit (vooral dierlijke eiwitten) zorgen voor een mooie combinatie met de tannine die in de rode wijn zit.
Bronnen:
- Deutsche Weine. Dornfelder.
De Duitse wijnstreek de Ahr is het wijngebied dat vanuit Nederland maar drie uur rijden is. Alhoewel er in de meeste Duitse wijnstreken witte wijn wordt gemaakt van bijvoorbeeld de 
Al lange tijd worden er in de Ahr druiven verbouwd voor de wijnproductie. Bij de plaats Ahrweiler werd in 1993 een Romeinse wijngaard teruggevonden. Tegenwoordig is deze Romeinse ruïne te bezoeken wanneer je op wijnreis bent in de wijnstreek. Welke druivensoorten er precies in de Romeinse tijd werden aangeplant is onbekend. Waarschijnlijk waren dit witte druiven waar men een zoete witte wijn van maakten. Een zoete variant van oranje wijn.
De blauwe druiven in de Ahr zijn aangeplant op steile rotsen. Veel wijngaarden zijn als terrassen aangelegd: dunne horizontale stroken van soms maar een halve meter breed. Op deze smalle stroken wijngaard is slechts plaats voor één rij druivenstokken. Deze terrassen zorgen ervoor dat er veel werk gedaan moet worden. Het Ahrdal bestaat vooral uit lössgronden en op de hellingen van de uitlopers van de Eiffel bestaat de bodem uit vulkanische leisteen. Dit is een totaal andere bodem dan de bodem in Bourgogne, waar de pinot noir vandaan komt.
Dat de Ahr een favoriete vakantiebestemming is voor een wijnreis dicht bij huis weten veel Nederlanders. Het wijngebied ligt op ongeveer drie uur rijden vanaf Utrecht, net achter de grote Duitse steden van het Ruhrgebiet. De wijnstreek de Ahr is het ideale gebied om tot rust te komen. Al lange tijd zijn er veel kuuroorden te vinden in de wijnstreek. Want naast lekker vocht hebben ze er ook gezond vocht. Een spa waar je uitgebreid tot rust kan komen is een geweldige manier van ontspannen na een dag intensief actief bezig zijn. Dat kan namelijk ook in de Ahr. Sinds 1972 ligt er de 35 kilometer lange Rotweinwanderweg, die je langs verschillende wijngaarden in de Ahr leidt.
Culinair gezien is het eveneens de ideale Duitse wijnstreek voor een wijnreis dicht bij huis. De horeca in de Ahr heeft een hoge kwaliteit. Langs de rodewijnroute liggen verschillende wijngaarden én Weinstuben. Dit is de Duitse benaming voor een wijnbar. Veel restaurants in de Ahr serveren gastronomische hoogstandjes naast de lokale rode wijnen. Denk bijvoorbeeld aan zoetwatervis zoals forel en flammküchen, een soort witte pizza met room, kaas en spek. In Ahrweiler en de andere dorpen in het Ahrdal zijn deze goede restaurants te vinden. Vaak liggen de restaurants op loopafstand van de verschillende thermen en spa’s die het wijngebied rijk is. Let op: veel Duitse wijnhuizen zijn op maandag en/of woensdag gesloten!
Van origine komt deze blauwe druif uit de Franse wijnstreek de Bourgogne. Om precies te zijn komt de druivensoort uit de Côte de Nuits, waar de druif al sinds het begin van de jaartelling aangeplant is. De Romeinen maakten al wijn van de pinot noirdruiven. De druif is voornamelijk in Franrijk aangeplant en ze is de koningin van de Bourgogne. Het grote nadeel van de pinot noir is is dat ze erg gevoelig is voor ziektes en rot. Dit komt doordat de druif een dunne schil heeft en daardoor minder ‘verdediging’ heeft voor aspecten van buitenaf. De compactheid van de vruchten is een extra factor waardoor de druiven kwetsbaar zijn. Niet alleen ziektes, maar ook regen, wind, vorst en veel zon zijn schadelijk voor de pinot noirdruiven. Van de pinot noir kan goed een blanc de noir worden gemaakt. Dit is een witte wijn gemaakt van blauwe druiven.
De druif groeit in wijnstreken waar het niet extreem warm weer is en waar het geregeld regent. Wijnboeren moeten voor het maken van een wijn van pinot noir of spätburgunder waakzaam zijn en goed getraind om niet veel druiven te verliezen in de wijngaard. De druif komt op grote schaal in Europa voor. Naast de Bourgogne is ze in meer Franse wijnstreken erg populair. De pinot noir is bijvoorbeeld veel aangeplant in Franse wijnstreken de 
De aardse tonen die vaak in Franse (en soms Duitse) pinot noirs zit past goed bij gerechten waarin aardse tonen verwerkt zijn. Aardse tonen zijn in eten goed terug te vinden in paddenstoelen zoals champignons, maar ook in truffel. Een risotto of een paddenstoelenragout zijn goede wijn en spijscombinaties voor bij de pinot noir. Een Duitse spätburgunder in een kleine fles van 375ml is onze 