De Alsace: een bijzondere wijnstreek van zowel Frankrijk als Duitsland
De geschiedenis van Alsace wijnen
De Elzas is door de jaren heen in de handen van veel verschillende landen of rijken geweest. Oorspronkelijk ontstaan in de handen van de Romeinen, vervolgens eeuwen in handen van de Germanen geweest wat overvloeide naar het Duitse rijk. Vanaf de 17e eeuw was de Elzas pas in handen van de Fransen voor 200 jaar, tot aan 1870. In 1870, na de Frans-Duitse oorlog, werd het grootste deel van de Elzas weer afgestaan aan het nieuwe Duitse keizerrijk. Sinds die tijd is er altijd weerstand geweest vanuit Frankrijk over het afstaan van dit stuk land. De Fransen hadden voorzien dat hun rijk tot aan de Rijn zou lopen, en met de overname van de Elzas door Duitsland werd deze ideologie verstoord. In 1914 brak dan ook een lang voorbereidde oorlog uit, die ook de nieuwe eigenaar van de Elzas zou aanwijzen. In 1918 vertrokken de Duitsers uit de Elzas en in 1919 werd via het Verdrag van Versailles de Elzas opnieuw Frans grondgebied verklaard. Dit bleef zo tot 1940 bij de uitbraak van de tweede wereldoorlog, waar de Elzas wederom Duits grondgebied werd tot de bevrijding in 1945. Vanaf 1945 tot op heden is de Elzas weer Frans grondgebied.
Door de vele bewoners en bezetters van de Elzas heeft de Elzas een eigen dialect ontwikkeld wat het beste omschreven kan worden als een mengeling van Frans en Duits. Dit dialect heeft zelfs een eigen naam, het Elzassisch. In kleine dorpen gebeurt het nog steeds dat kleine kinderen worden opgevoed met het Elzassisch en pas op school voor het eerst in aanraking komen met het Frans.
Deze Duitse invloeden zijn naast in de taal ook voelbaar in de cultuur van de Elzas. Van de keuken tot aan de architectuur, de Elzassers zijn trots op beide culturen. Van Flammkuchen tot de welbekende vakjeshuizen.
Van welke druivensoorten worden de witte wijnen uit Alsace gemaakt?
De Elzas kent een zevental witte druivenrassen die staan aangeplant in het gebied. De wijnen die hier vandaan komen worden ook naar de druif genoemd waar de wijn van wordt gemaakt. Ook staat de Elzas bekend om haar lange slanke flessen met een veelzijdigheid aan wijnstijlen. Daarnaast is 90% van de wijn die uit de Alsace komt witte wijn. De volgende druivenrassen staan veel in de Elzas aangeplant:
- Riesling: 3.371 hectare
- Gewürztraminer: 2.889 hectare
- Pinot gris/grauburgunder/pinot grigio: 2.361 hectare
- Silvaner: 1.382 hectare
- Pinot Blanc/weißburgunder: 1.232 hectare
- Muscat d’Alsace: 357 hectare
Van welke druivensoorten worden de rode wijnen uit Alsace gemaakt?
In de Elzas staat eigenlijk maar één blauwe druivensoort aangeplant. Dit is de Pinot Noir. Pinot Noirs uit Alsace zijn vaak fruitig en licht van smaak. Van de Pinot Noir druif is ongeveer 1.491 hectare geplant.
Beschermde benamingen in Alsace
De “Appellations d’Origine Controlées” oftewel gecontroleerde oorsprongsbenamingen, zijn benamingen die worden toegekend aan wijnen die uit bepaalde herkomstgebieden komen. Deze zegels staan garant voor de echtheid van wijnen uit Alsace en worden vanuit de Franse overheid bepaald. De volgende aanduidingen kun je vinden op flessen wijn uit de Elzas:
- O.C. Alsace: bij deze benaming staat alleen het druivenras op het etiket. Soms wordt er ook ‘Gentil’ of ‘Edelzwicker’ op het etiket vermeld. Deze termen betekenen dat de wijn een blend is van meerdere druivenrassen. Verder kun je soms een plaatsnaam of andere geografische benaming op het etiket vinden.
- O.C. Alsace Grand Cru: voor deze benaming komen maar vier druivenrassen in aanmerking: Riesling, Gewürztraminer, Pinot Gris en Muscat. Verder moeten wijnen met dit etiket aan strenge kwaliteitseisen voldoen. Ook moet er op het etiket verplicht het druivenras, het jaar en het buurtschap vermeld staan. Er zijn ongeveer 51 Grand Cru gebieden die dit keurmerk kunnen uitdragen.
- O.C. Crémant d’Alsace: deze wijn is een mousserende wijn uit Alsace die volgens de Méthode traditionnelle van de Champagnestreek gemaakt wordt. De meeste van deze wijnen worden van de Pinot Blanc druif gemaakt, echter zijn er ook uitzonderingen die van Pinot Gris, Riesling, Chardonnay of Pinot Noir worden gemaakt. De Pinot Noir druif wordt voornamelijk voor de Crémant Rosé gebruikt.
- Vendanges Tardives: Deze vermelding vind je op wijnen van druiven die afkomstig zijn uit de Grand Cru wijngaarden. Het verschil is hierbij wel dat druiven met deze benaming later geplukt zijn, als ze overrijp zijn. Door de aantasting van de druif door de edele rotting (Botrytis Cinerea) gaat het suikergehalte omhoog. Dit draagt bij aan een krachtiger en geuriger karakter van de wijn.
- Sélections de Grains Nobles: Ook wijnen met deze benaming worden gemaakt van druiven die zijn aangetast door edele rotting. Door de suikers in de druiven wordt het karakter bescheiden, maar wel krachtig en complex met een ene bijzonder lange afdronk.
Hoe smaken Alsace wijnen?
Zoals hierboven al genoemd worden er voornamelijk witte wijnen geproduceerd in de Alsace. Het gros van de wijnen uit Alsace worden gemaakt van één druivenras, ook wel cépagewijnen. De wijnen worden dan ook vernoemd naar het druivenras van de wijn.
- Riesling: rieslings uit Alsace zijn droge witte wijnen met een fris en aromatisch karakter. Rieslings worden zelden op hout gerijpt, waardoor het frisse karakter bewaard blijft. Rieslings kunnen verder in verschillende stijlen worden gemaakt; droog, semi-zoet, zoet en mousserend.
- Gewürztraminer: deze druif bevat net iets meer suikers dan gemiddeld, hierdoor hebben de wijnen een vollere smaak en kunnen ze aan de zoetere kant vallen. Echter, Gewürz is Duits voor kruidig, wat in de wijn ook erg naar voren kan komen. Wat het resultaat is, is de wijn erg fruitig kan zijn met tonen van lychee en rozenblaadjes. Vooral dat laatste is erg kenmerkend voor een Gewürztraminer. Kortom, een glas vol geuren en smaken waar je wel even zoet mee bent.
- Pinot Gris: wijnen die van deze druif worden gemaakt zijn vaak erg aromatische wijnen die tegelijk fruitig kan zijn. De meeste wijnen van de pinot gris komen qua smaakprofiel wel overeen. Peer, limoen en citroen zijn als aroma in deze druif erg bekend. Pinot Gris wijnen uit de Elzas zijn vaak uitgesprokener van smaak dan bijvoorbeeld Pinot Grigio wijnen uit Italië.
- Silvaner: de silvaner is een iets neutralere druivensoort, met minder stevige zuren dan een Riesling. Vaak hebben deze wijnen een aardse geur en een gemiddelde body in smaak. De Silvaner kan daartegenover ook sappig en vol zijn, met lichte tonen van appel, citrusvruchten en kruidigheid. Door het lichtere karakter van deze wijn is dit een uitstekend aperitief.
- Pinot blanc: een wat onbekendere druif, oorspronkelijk uit de Bourgogne. Wijnen van deze druivensoort hebben frisse fruittonen met fijne zuren. Een goede tafelwijn of begeleider van lichte gerechten.
- Muscat d’Alsace: anders dan de zoete dessertwijnen ‘Muscat’ uit Zuid-Frankrijk, is de muscat d’Alsace een droge witte wijn. Muscat d’Alsace wijnen zijn fruitige wijnen met vaak een aroma van verse druiven. Dit specifieke aroma is kenmerkend voor deze wijn. Dit verfrissend een fruitige karakter maakt dat deze wijn een goede begeleider van asperges en andere vegetarische gerechten is.
- Pinot noir: als enige rode druivensoort in Alsace bljiven deze wijnen fruitig en licht. Aroma’s als kersen en rode bessen zijn voor deze wijn niet onbekend.
Wijn & Spijs: welke gerechten zijn lekker bij wijnen uit Alsace?
De witte wijnen uit Alsace gaan met heel veel gerechten goed samen. Gerechten die niet extreem uitgesproken of gekruid zijn, zijn goede begeleiders van de droge witte Alsace wijnen. Wijnen van Pinot Blanc of Muscat d’Alsace gaan bijvoorbeeld heel goed samen met verse asperges.
Gerechten met licht wit vlees, zoals kip, kalf of varkensvlees gaan ook goed samen met de droge witte wijnen uit Alsace. Een traditioneel gerecht zoals choucroute (zuurkool) of een knapperige Flammkuchen uit de Elzas zijn zeker aanraders voor bij deze wijnen.
Een wat verrassendere combinatie is de Aziatische keuken. Wijnen zoals de gewürztraminer, pinot gris en riesling zijn goede begeleiders van pittig eten. Door het vaak lagere alcoholpercentage en iets zoetere aroma blussen deze wijnen de pittigheid van het eten. Ook de frissere wijnen uit de Elzas gaan goed bij pittig eten, juist als je dat wilt versterken.
Op wijnreis naar Alsace: Route des Vins d’Alsace
De Alsace is immens populair als reisbestemming onder wijnliefhebbers. Deze populariteit komt mede dankzij “Route des Vins d’Alsace”, een wijnroute die ver de hele wereld bekend staat om haar 170 km lange weg langs wijngaarden, dorpen, heuvels en vakjeshuizen. Onderweg kom je langs talloze wijnhuizen en leer je op die manier de druivenrassen van de Alsace kennen. De route is lang en vol genoeg om makkelijk 2 à 3 weken aan vakantie te kunnen vullen. In de wijnkelders van de wijnhuizen staan de wijnboeren met open armen klaar om hun wijnen te laten proeven aan de bezoekers die hen weten te vinden.
De Alsace ligt niet ver van Nederland vandaan. Na een rit in de auto van circa 4 uur bent u er al. Hierdoor ook zeer geschikt voor een weekendje weg.