Baskenland: de wijnstreek van de Baskische Txakoli

Veel mensen associëren Baskenland met de ETA en de aanslagen die Spanje jarenlang in haar greep heeft gehouden. Maar het is de moeite waard om dit deel van Spanje op een andere manier te leren kennen! Baskenland is een Spaanse autonome regio met een eigen cultuur, taal en traditie. De Basken zijn ruige mensen die hun bestaan hebben opgebouwd op de uitlopers van de Pyreneeën in zowel Spanje als Frankrijk.

Binnen hun eigen cultuur hebben ze ook een eigen Baskische keuken. Door de ligging aan zee wordt er veel vis gegeten. Dat Baskenland een culinaire vakantiebestemming is ligt voor de hand. Baskenland is namelijk de regio met de meeste Michelinsterren per hoofd van de bevolking. Er is een groot scala aan visgerechten, er zijn diverse soorten pintxos (of pinchos) en er is de witte wijn txakoli. Je spreekt txakoli uit als ‘chacolí’, met de nadruk op de i. Het is een wijnregio met veel kleine boeren, er zijn 262 wijnboeren met 925 hectare wijngaarden. Dit komt neer op een gemiddelde van 3,50 hectare per wijnboer.

De Baskische keuken en haar wijnen: pintxos & txakoli

Baskenland heeft niet de bekendste keuken van Spanje. Dit komt omdat Baskenland niet de meest aantrekkelijke vakantiebestemming is in Spanje. Veel toeristen in Spanje gaan graag naar het zonnige zuiden of naar de kustplaatsen aan de Middellandse zee. Maar naast de ligging aan de Middellandse zee heeft Spanje nog een kustlijn: Baskenland. Waar het strand bij Barcelona zandstranden heeft, is de kustlijn bij Baskenland anders: rotsen en kliffen gaan er direct de zee in. De Baskische kust zorgt voor veel voedsel in de vorm van vis en zeevruchten. Veel Baskische gerechten worden dan ook gemaakt met de producten die de zee levert. Eén van de bekendste manieren om zeevruchten te serveren zijn pintxos. Pintxos zijn stukken Spaans brood met daarop verschillende ingrediënten. Deze Baskische tapas wordt op een stokje geserveerd, zodat het torentje niet om kan vallen.

De kou en de regen in Baskenland hebben veel invloed op de Baskische wijnen. Net zoals in andere noordelijke wijnstreken in Spanje worden in Baskenland vooral veel witte wijnen gemaakt. De bekendste witte wijn van Baskenland is de txakoli. Dit is een frisse witte wijn die vooral gemaakt wordt van de witte hondarrabi zuri en de hondarrabi beltza. Deze druiven zijn bijna alleen in Spaans Baskenland aangeplant. De txakoli wijnen zijn niet erg bekend buiten Spanje; er wordt namelijk maar heel weinig wijn geëxporteerd uit Baskenland. Ongeveer 5% van de wijnen gaat naar het buitenland. Eind 19^de eeuw waren er naar schatting meer dan duizend hectare met druiven voor de witte txakoli wijnen, vandaag de dag is dat nog maar erg weinig.

Txakoli: wijn voor thuisdrinkers

In 2020 zijn er naar schatting 900 hectare met druiven voor txakoli. Pas sinds de officiële keurmerken van txakoli in de jaren tachtig en negentig zijn er meer wijngaarden bijgekomen, ongeveer een verdubbeling. Dat er tegenwoordig zo weinig wijngaarden over zijn, komt grotendeels door de druivenluis die hier vorige eeuw veel druivenranken kapot heeft gemaakt. In de periode van het regime van Generaal Franco dat tot 1975 duurde, lagen er restricties op het vertonen van de Baskische cultuur en haar eetgewoontes. Voor 1980 werd txakoli alleen bij mensen thuis gemaakt en gedronken. Onder meer tijdens het regime van Franco mochten de Basken hun cultuur niet uiten. Zo is tijdens het regime van Generaal Franco de ETA opgericht, die streed voor een onafhankelijk Baskenland.

Hoe smaakt Txakoli? Droge en frisse wijnen uit een cool climate-wijnstreek

Vooral de hondarrabi zuri geeft de wijn mooie en frisse smaken. Deze druif zorgt er ook voor dat de wijnen erg droog van smaak zijn maar ook iets licht aromatisch in zich hebben. Deze combinatie is niet voor iedereen weggelegd. Denk aan een droge witte wijn die een smaak van droge appelcider heeft. Rode txakoli-wijnen komen bijna niet voor, ook de blauwe druiven worden namelijk gebruikt voor witte wijnen. De aroma’s in de wijn zijn licht aromatisch met fruitige tonen van perzik en grapefruit. Daarnaast hebben txakoli-wijnen een mooie smaak van citrusvruchten, zoals citroen, in zich. Sommige txakoli’s hebben net als bij vinho verde een kleine bubbel in. De wijnen moeten jong gedronken worden, dan komen de frisse smaken het beste naar voren. In sommige txakoli’s komen smaken van ananas naar voren, die zorgen voor een licht aromatische aroma in de wijn.

Het klimaat & de wijngaarden in Baskenland: ruige rotsen & veel regen

Baskenland heeft een ruig landschap. In tegenstelling tot de rest van Spanje valt hier veel regen en is het er voornamelijk groen. De wijnen die hier gemaakt worden passen ook veel meer in het straatje van noordelijke wijngaarden. De temperaturen zijn laag in vergelijking met de rest van Spanje. Dit komt mede door de zeewind die vanaf de Golf van Biskaje het land inwaait. Baskenland heeft een gematigd maritiem klimaat, de temperatuur komt in de winter niet onder de tien graden en in de zomer niet vaak boven de dertig graden. De bodem in Baskenland bestaat vooral uit rotsen die gemaakt zijn van leisteen. Baskenland is op wijngebied verdeeld in drie verschillende wijnstreken: Getariako Txakoli, Bizkaiko Txakoli en Txakoli de Álava.

Getariako Txakoli: de grootste wijnstreek in Baskenland

Getariako Txakoli is de grootste wijnstreek binnen Baskenland en ligt in het oosten van Baskenland aan de kust bij de stad San Sebastian. Ze is sinds 1989 pas een officieel Spaans wijngebied met een DO-keurmerk. Het is een kleine wijnstreek waar ongeveer twee miljoen flessen wijn worden gemaakt op 427 hectare. Dat is ongeveer twee keer zoveel als in Nederland, waar ongeveer een miljoen flessen wijn worden gemaakt. De wijngaarden van Getariako Txakoli liggen vooral dicht bij zee. Dit heeft veel invloed op de wijnen. Veel wijngaarden liggen op terrassen op de rotsen langs de kust, waardoor de wijngaarden klein zijn. De bodem bestaat hier vooral uit leisteen. De druiven die hier gebruikt mogen worden voor wijn zijn de hondarrabi zuri, de petit courbu, de gros manseng, de riesling en de chardonnay.

Bizkaiko Txakoli

Bizkaiko Txakoli kreeg pas in 1994 een officieel wijnkeurmerk en is net iets kleiner dan Getariako Txakoli. Deze wijnstreek heeft ongeveer 400 hectare wijngaarden. Bizkaiko Txakoli ligt meer bij de grootste stad van Baskenland Bilbao. Dezelfde druiven zijn hier toegestaan als in Getariako Txakoli, maar hier mogen ook de folle blanche en de sauvignon blanc worden aangeplant en gebruikt voor het maken van witte wijnen.

Txakoli de Álava

Dit is de kleine wijnstreek binnen Baskenland gelegen ten westen van de stad Bilbao, richting Santander. Het gebiedwerd pas in 2002 een officiële wijnstreek met keurmerk. In 2019 waren er hier, volgens de officiële cijfers van de regio, 95 hectare met druiven voor de txakoli aangeplant. Opvallend is dat deze regio binnen Baskenland de meeste wijn exporteert naar het buitenland. Dezelfde druiven worden gebruikt voor het maken van de wijn als in Bizkaiko Txakoli.

De druiven voor Baskische witte wijnen: hondarrabi zuri & hondarrabi beltza

In Baskenland worden vooral droge en frisse witte wijnen gemaakt. Vooral de hondarrabi zuri wordt  veel gebruikt in combinatie met de hondarrabi zuri zerratia, die ook bekend staat als de petit courbu in Frankrijk. Met name de hondarrabi zuri zorgt voor een opvallende smaak in de wijn, een combinatie van een droge én aromatische wijn. Rode txakoli’s komen bijna niet voor. De meest aangeplante blauwe druif van Baskenland is de hondarrabi beltza. Deze druif is maar heel weinig aangeplant en van de meeste blauwe druiven worden witte wijnen gemaakt. Ook al hebben alle drie de druiven deels dezelfde naam, ze zijn op geen enkel gebied familie van elkaar. Ze zijn vernoemd naar de grensstad Hondarrabi. ‘Zuri’ betekent in het Euskadi, het Baskisch ‘wit’ en ‘beltza’ ‘zwart’.

Op wijnreis in Baskenland: Bilbao & San Sebastian

Baskenland is de ultieme vakantiebestemming voor echte foodie’s. De streek heeft de meeste Michelinsterren per hoofd van de bevolking. In twee uur tijd vlieg je van Amsterdam naar het bijzonder mooie vliegveld van Bilbao dat door Santiago Calatrava ontworpen is. Niet alleen het vliegveld zelf is bijzonder mooi, ook de aanvliegroute naar Bilbao die langs de kustlijn en de kliffen van Baskenland gaat, is indrukwekkend. Overdag kun je van de natuur genieten, door de prachtige binnenstad van Bilbao of San Sebastian lopen of het Guggenheim in Bilbao bezoeken. Beide steden zijn ongeveer zo groot als Utrecht. Natuurlijk kun je ook perfect een wijngaard in de buurt bezoeken. Veel wijngaarden zijn gemakkelijk te bereiken vanuit de Bilbao.

Ook zijn er tours mogelijk. Eén van de beste tours die je kan doen tijdens je foodtrip naar Bilbao is een tour in de stad zelf. Via meerdere organisaties kun je langs verschillende pinchosbarren waar je fantastische pintxos krijgt, een glas txakoli of sidra (appelcider) die op een fantastische manier wordt ingeschonken. Je krijgt niet alleen lekker Baskisch eten, je krijgt ook informatie over de roerige geschiedenis van de streek, waarbij er zeker over de onderdrukking die jarenlang heeft plaatsgevonden zal worden verteld. San Sebastian ligt op ongeveer een uur afstand van Bilbao.

Wil je nog meer genieten van kleine flessen wijn en eten? Volg ons op Instagram! Op Instagram houden we je op de hoogte over alles van Halfes en geven je inspiratie om nog meer te genieten!

Ben je op zoek naar een kleine flessen Spaanse wijnen? Wij verkopen de lekkerste flessen wijn uit Spanje!

Bronnen

• Atrobatours. Gastronomy and wine: Bizkaia.
• Wine Paradigm. Hondarrabi Zuri.