Geplaatst op

Spaanse wijnen zoals txakoli, sherry, rioja en cava uit Spanje

Eten en drinken in Spanje: Spaanse wijn en vis

De Spanjaarden zijn het gezondste volk van Europa. Dat komt vooral omdat ze er goed eten. Maar drinken kun je ook goed in Spanje. Veel wijn in Spanje is rode wijn. Spanje is tenslotte het land van de tempranillo. Deze druif is de meest aangeplante rode druif van Spanje. Maar ze maken er ook hele goede witte wijnen.

Spanje heeft het grootste oppervlakte aangeplante wijngaarden, maar Italië blijft buiten dat de grootste wijnproducent ter wereld. In het land van tapas en paella heeft meer te bieden dan rioja en sherry. Denk aan haar witte wijnen zoals txakoli uit Baskenland, verdejo of airén uit La Mancha, het grootste wijngebied van Spanje.

De geschiedenis van wijn in Spanje

Spaanse wijnen zijn in opkomst. Dit komt omdat veel Spaanse wijnen perfect passen bij het eten dat tegenwoordig veel gegeten wordt. In Spanje wordt al lang wijn gemaakt. De Feniciërs waren de eersten die op het Iberisch schiereiland gingen leven, rond 1.500 voor Christus.  In het gebied waar sherry wordt gemaakt, Jérez, werden de eerste druivenplanten geplant. De Romeinen trokken vanaf 300 voor Christus ook richting Spanje en vestigden zich veel noordelijker, in het gebied rond de rivieren Duero en Ebro. De islamitische Moren die naar Spanje kwamen verboden de wijnproductie niet, maar ontmoedigden het wel. In de periode die volgde werd de meeste wijn door de Spanjaarden zelf gedronken.

Rond 1850 kwam een grote groep Franse wijnboeren naar de Rioja en Navarra. Zij zijn uit, vooral, Bordeaux vertrokken vanwege grote problemen met de druifluis. De Fransen brachten innovatie naar Spanje en ze leerden de Spanjaarden hun wijn te verkopen. Na 1900 ging het echter niet meer zo voortvarend: de druifluis deed ook in Spanje haar intrede en in 1936 volgde de Spaanse Burgeroorlog gevolgd door de dictatuur van Generaal Franco. Pas na de dood van Franco in 1975 kwam de bekendheid en daarmee ook de export van Spaanse wijnen echt op gang. Innovaties en schaalvergroting deden haar intreden en zorgden voor goede wijnen.

Terroir: bodem en klimaat

Spanje kent in het zuiden en in het binnenland droge en hete zomers. Er is weinig water in de hete periodes en dit zorgt voor andere wijnen dan de wijnen uit het noorden van Spanje. Het noorden van Spanje, net onder de Pyreneeën en de Golf van Biskaje is groen en kent veel natte periodes. In het noorden speelt de Atlantische Oceaan een grote rol. Het midden (rondom Madrid) en het westen bij de Portugese grens ligt op hoogvlaktes. Deze gebieden kennen een landklimaat en hebben hete zomers en koude winters. Al deze factoren spelen samen met de verschillende grondsoorten een belangrijke rol voor de Spaanse wijn.

De grond in Spanje is divers: de Canarische eilanden zijn allemaal vulkanisch en daardoor erg vruchtbaar. Aan de kust is er vooral zand en in het binnenland zijn de grondsoorten wisselend. Veel Spaanse wijngebieden zoals de Rioja en Ribera del Duero hebben een ondergrond van klei dichtbij de rivieren. In het binnenland waar geen rivierklei is, bestaat de grond vooral uit schist. Dit is een metamorf gesteente dat bestaat uit verschillende dunne laagjes gesteente op elkaar. Dit gesteente is te vinden in meer Zuid-Europese landen.

De druiven in Spanje: tempranillo & verdejo

In Spanje zijn er volgens de wet 198 verschillende druiven toegestaan. Slecht een klein deel hiervan is authentiek Spaans. De bekendste druiven van Spanje zijn de tempranillo, de garnacha, de boball, de mencía en de monastrell voor Spaanse rode wijnen. Voor witte wijnen is Spanje veel meer divers: de verdejo, de airén, de albariño, de moscatel, de palomino, de pedro ximénez, de macabeo of viura, de parrellada en de xarel-lo. De meeste druiven in Spanje kunnen goed tegen de hitte. Toch zitten er grote verschillen tussen de druiven die ze in het (koude) noorden van Spanje gebruiken en de druiven die ze voor Spaanse wijnen uit het zuiden gebruiken.

Net zoals in Portugal, Frankrijk en Italië kent ook Spanje haar eigen classificatiesysteem dat overeenkomt met de andere landen. Van laag naar hoog zijn dit:

  • Vino de la Tierra (VDLT). Deze categorie geldt voor wijnen uit een gemarkeerd gebied die een lokaal karakter.
  • Vinos de Pago. Dit zijn wijnen van een specifieke wijngaard die onderscheiden en representatief zijn voor het gebied. Aan de wijnen zitten veel eisen. Daarnaast moeten de wijnen gemaakt en gebotteld zijn op de wijngaard of binnen de gemeentegrenzen.
  • Denominación de Origen Cava. Het keurmerk voor alle mousserende wijnen het hele land die aan de voorwaarden voldoen. De belangrijkste voorwaarde is dat de cava volgens de traditionele methode gemaakt is, de Método Tradicional.
  • Denominación de Origen (CO). Dit keurmerk komt overeen met de Franse appelationswijnen. In Spanje zijn dat 70 gebieden. Elk gebied heeft een eigen Consejo Regulador. Deze organisatie zorgt voor de promotie en bescherming van de wijnen maar voert ook kwaliteitscontroles uit.
  • Denominación de Origen Calificada (DOCa). Dit is voor wijnen van de hoogste kwaliteit uit een specifiek gebied.

Jovén, Crianza en Tinto

Daarnaast kent Spanje nog een aantal extra termen die op het label van een fles kunnen staan:

  • Jovén, sin Crianza, Noble en Tinto. Deze verschillende termen wijzen allemaal op hetzelfde aspect: dat de wijn fruitig is en geen houtlagering heeft gehad.
  • Hierbij gaat het om een rode wijn met een lagering van minimaal twee jaar. De wijn mag pas drie jaar na de oogst verkocht worden. Bij witte wijnen en rosé is de rijping minimaal drie maanden. Ook wit en rosé mag pas een jaar na de oogst verkocht worden.
  • Reserva is voor rode wijnen die minimaal drie jaar gerijpt hebben waarvan een jaar op fust en de overige twee jaar op fles. Voor witte wijnen is de fustrijping zes maanden. Voor alle wijnen geldt dat het pas twee jaar na de oogst verkocht mag worden.
  • Gran Reserva. De rode wijnen van topkwaliteit moeten vijf jaar liggen: twee jaar op fust en drie jaar op fles. In het zesde jaar na de oogst mag het pas verkocht worden. Wit en rosé Gran Reserva komt niet veel voor. Voor deze wijnen geldt een minimale houtlagering van zes maanden.

Spanje is een divers land met verschillende klimaatzones. Mede omdat het land eeuwenlang zelfvoorzienend was zijn er nog steeds lokale tradities, gerechten en wijnen die in ere worden gehouden. Dit heeft invloed op elke Spaans wijngebied. De belangrijkste wijngebieden in Spanje zijn:

La Mancha: de grootste Spaanse wijnstreek

Dit is het grootste wijngebied van Spanje én ook het grootste wijngebied ter wereld. De bekendste Spaanse kaas komt ook uit La Mancha: Manchego. De productie is ongeveer 18 miljoen hectoliter, dat komt neer op de helft van alle Spaanse wijnen. Het gebied tussen Madrid en Valencia wordt in het noorden afgesloten door de Taag, de rivier die uiteindelijk bij Lissabon in de Atlantische Oceaan uitmondt. De regio is pas in de jaren zeventig en tachtig groot geworden.

Wijnstreek Navarra

Navarra is de regio rondom de stad Pamplona. Al voordat de Fransen naar dit deel van Spanje kwamen om wijn te verbouwen stond Navarra bekend om haar wijnen. Het wijngebied van Navarra is verdeeld in vijf zones: Valdizarbe, Tierra Estella, Ribera Alta, Ribera Montaña en Ribera Baja en alle gebieden hebben een landklimaat. Omdat de Fransen hier ooit wijn kwamen maken zijn hun druiven zichtbaar in de huidige wijnproductie. Naast de garnacha, de tempranillo en de viura maken ze namelijk veel wijn van de cabernet sauvignon, de merlot en de chardonnay.

Wijnstreek Castille & León

Hier heerst een sterk landklimaat met hete zomers en koele winters. In het gebied León ligt Bierzo dat door de omliggende bergen een gematigder klimaat heeft. Ook Rueda en Ribera del Duero liggen in dit gebied.

Wijnstreek Galicië

wijnstreek Galicië SpanjeDe wijnstreek Galicië ligt in het stuk Spanje recht boven Portugal. Het regent hier meer dan in de rest van Spanje en het gebied heeft minder zonuren. De Atlantische Oceaan heeft veel invloed op de wijnproductie. De invloed van zee zorgt voor frissere witte wijnen die passen bij de zeevruchten die in de zee worden gevangen. Net zoals veel andere Spaanse wijngebieden hebben de innovaties in de jaren tachtig voor een grote verbetering van de wijnen gezorgd. In Galicië zijn de gebieden Rias Baixas, Valdeorras, Ribeira, Monterrei en de Ribeira Sacra. Uit de eerste twee komen vooral witte wijnen. De laatste drie wijnstreken maken vooral rode wijnen. 

Baskenland

In Baskenland liggen misschien wel de twee meest culinaire steden: Bilbao en San Sebastian. San Sebastian heeft de meeste pinxtosbars en Michelinsteren per hoofd van de bevolking.  De wijnen uit de omgeving, de txakoli’s,  worden er ook veel geschonken,. Net zoals in Galicië is het in Baskenland ook groen vanwege de regen en is er veel invloed van de zee. Baskenland (en haar txakoli’s) kun je in drie gebieden verdelen: txakoli de Getaria, txakoli Bizcaia en txakoli de Alava.

De wijnen uit Baskenland zijn in Nederland niet erg bekend. Dat komt mede omdat de productie niet heel groot is. Baskenland kende namelijk een lange tijd een moeilijke politieke situatie. Na de druifluis besloten ook veel boeren om geen wijn meer zijn gaan produceren. Txakoli wordt gemaakt van hondarrabi. Er is de hondarrabi zuri en de hondarrabi zuri zerratia voor witte wijnen en de hondarrabi beltza voor rode wijn. Meer over Baskische wijnen vind je in ons blog over Baskenland.

Wijnstreek Rioja

Halfes wijnstreek Rioja SpanjeDe Spaanse wijnstreek Rioja is misschien wel het bekendste maar zeker ook het belangrijkste wijngebied van Spanje. Uit Rioja komen voornamelijk rode wijnen die gemaakt zijn van vooral temperanillo en granacha. Rioja is verdeeld in drie regio’s. De Rioja Alta ligt in het westen, de Rioja Alavesa in het noorden. Deze maakt  tegenwoordig deel uit van Baskenland. Hier zijn de meeste vernieuwde wijngaarden te vinden. Als derde is er het vlakke Rioja Baja. Dit is het gebied in het oosten van de stad Logroño. Meer over Spanje vind je in ons blog over Rioja.

Wijnstreek Catalonië

Catalonië is het gebied rondom de stad Barcelona. Uit Catalonië komt 95% van alle Spaanse cava’s. Aan de kust worden de druiven verbouwd op zand. Landinwaarts liggen de wijngaarden in de rivierdalen op een grond van klei, kalk en leisteen. Hier hebben de wijnen ook minder invloed van de Middellandse Zee. Veel van de wijn uit Catalonië komt uit de Penedès en levert veel cava en rode wijnen. De wijngaarden liggen vooral op kalksteen. In Catalonië wordt vooral de mousserende wijn cava gemaakt. 

Wijnstreek Andalusië

Het zuidelijkste stuk van Spanje was het eerste gebied waar wijn werd geproduceerd. Nog steeds komt er veel wijn uit dit deel van Spanje. Zeker ook één van de bekendste wijnen, die komt uit Jérez; Sherry. Sherry is verreweg de bekendste wijn en heeft een oubollig karakter, maar is momenteel bezig met een comeback. Deze comeback komt door de veranderde wetgeving die er voor sherry is gaan gelden én de promotie van de versterkte wijn.

Wijn & Spaanse gerechten: paella en rode wijn

Paella is van origine geen visgerecht, maar een gerecht met konijn, kip en slakken. De ingrediënten rijst en saffraan werden ooit door de Arabieren naar Spanje gebracht. Tegenwoordig kun je overal ter wereld paella eten en worden de meeste varianten met vis en kip gemaakt. De beste wijn die hierbij past? Een rode (licht gekoelde) wijn; een Rioja Jovén.

Natuurlijk bestaat de Spaanse keuken uit veel meer dan paella. Denk aan tapas, kleine hapjes die je vroeger op je glas deed. Die moesten ervoor zorgen dat er geen vliegen in je drankje kwamen. Kleine, vaak koude gerechtjes die perfect bij een goed glas wijn passen. Elke wijn kun je hierbij drinken, afhankelijk van wat je tapas is. Een sherry kan perfect, bijvoorbeeld met een tapas met ansjovis. In het noorden van Spanje, Baskenland, hebben ze hun eigen variant. Daar zitten de tapas op een stuk brood en zijn het pinxtos of pinchos. De ingrediënten van pinxtos zijn typisch voor het koudere klimaat in het noorden.

Maar de Spaanse keuken is meer: denk bijvoorbeeld aan gerechten met bonen. Zeker in het noorden van Spanje zijn gerechten met bonen populair.

Wil je nog meer genieten van kleine flessen wijn en eten? Volg ons op Instagram! Op Instagram houden we je op de hoogte over alles van Halfes en geven je inspiratie om nog meer te genieten!

Ben je op zoek naar een kleine flessen wijn? Wij verkopen de lekkerste kleine flessen wijn!