Wijn uit Italië: het meest favoriete wijnland van Nederlanders

Italië is het land van lekker eten: pasta, pizza en risotto. De Italiaanse keuken is divers, elke regio kent haar eigen recepten. Dit komt doordat elk gebied in Italië haar eigen tradities op het gebied van eten heeft. Waar het Italiaanse eten divers is, zijn Italiaanse wijnen dat zeker ook. Italië is de grootste wijnproducent ter wereld. Het wijnland heeft veel lokale druiven, eigen wijnstijlen en verschillende microklimaten. De Grieken noemden Italië vroeger niet voor  niets Oenotria; land van wijn.

De Grieken waren de eersten die wijn op grote schaal gingen produceren in Italië. Zij stichten koloniën in Zuid-Italië. Zij verbouwden onder meer druiven op Sicilië. De wijnen die toen en later door de Romeinen werden gemaakt waren relatief zoete wijnen. Meer over de wijnen van vroeger staan in het blog over de geschiedenis van wijn.

In de periode tussen de Middeleeuwen en de Tweede Wereldoorlog was het lastig om in Italië kwalitatief goede wijnen te maken. Italië werd pas één land in 1870, tot die tijd bestond het land uit verschillende regio’s en stadsstaatjes. Er was veel politieke instabiliteit in die periode. Wijnmakers hadden veelal geen opleiding en zagen geen noodzaak de kwaliteit van wijn te verbeteren.

Moderne Italiaanse wijnen

Vanaf de jaren zestig kwam er een modernisering in de productie van Italiaanse wijnen. Vooral witte wijnen werden toegankelijker door de vernieuwde productiemethodes. De typische Italiaanse witte wijn verdween volgens wijnschrijvers. De typische smaak kwam weer rond de jaren negentig terug.

Het noorden van Italië bestaat uit bergen en de hellingen daarvan. Het landklimaat dat hier heerst en de bergen zorgen voor een kouder klimaat dan in de rest van het land. De wijngebieden Piemonte, het Aostadal en Alto Adige zijn bekende Italiaanse wijngebieden. De Alpen gaan over in de heuvels van Emilia-Romagna die doorlopen tot in Toscane. Het westen van Italië, van Toscane en Ligurië tot aan Campanië profiteert van de warme winden die van zee af komen. Door de Apennijnen komt de wind niet in het oosten van Italië zoals in de gebieden Le Marche en Abruzzo.

De druiven voor Italiaanse witte wijnen

Voor Italiaanse witte wijnen wordt de pinot grigio, de greco di tufo, de falanghina, de fiano, de malvasia, de moscato, de vermentino, de verdicchio, soave en de trebbiano gebruikt. Hoe noordelijker je bent, des te meer Italiaanse witte wijnen je vindt. Maar toch worden er ook in het zuiden mooie, rijpe, witte wijnen gemaakt. 

De rode wijnen uit Italië

Voor rode wijnen wordt de barbera (Piemonte), de brunello, de dolcetto, de sangiovese, de montepulciano, de aglianico, de nebbiolo en de nero d’avola gebruikt. Typisch voor de rode wijnen uit Italië is dat de wijnen kruidig en zwaarder zijn. Vaak passen ze goed bij een stevige maaltijd. Italiaanse witte wijnen zijn licht en gaan goed bij vis en zeevruchten.

Ook worden er in Italië veel wijnen gemaakt van de Franse druiven die mondiaal gebruikt worden. Chardonnay, cabernet sauvignon, syrah en merlot zijn in delen van Italië toegestaan. Ook op het gebied van rode wijnen vonden innovaties plaats: vooral in de wijngaarden. De Italiaanse wijngaarden werden gestructureerd wat de kwaliteit ten goede kwam. Deze verbeterde kwaliteit in combinatie met de meer verspreide Italiaanse keuken in de rest van de wereld zorgde voor een hogere vraag naar Italiaanse wijn.

De classificaties in Italië

Italië heeft veel uiteenlopende wijnen. Elk Italiaans wijngebied heeft haar eigen specialiteit.

• Vini Generici, de Italiaanse tafelwijn. Waar bij veel landen de druivensoort en/of het jaartal niet op de fles mag staan, is dat in Italië geen probleem en mag dat wel.
• Indicazione Geografica Protetta/Tipica (IGT). Wijnen met een geografische herkomst. Ook hier mag alle informatie op het etiket vermeld worden.
• Denominazione di Origine Prodetta (DOP). Dit keurmerk is er voor wijnen met een geografische herkomst. Hierin zijn twee subgroepen:
• Denominazione di Origine Controllata (DOC). Wijnen moeten uit een afgebakend gebied komen, volgens traditionele wijze gemaakt, van voorgeschreven druivenrassen en er zit een maximum aan de opbrengst per hectare.
• Denoinazione di Origine Ilata e Garantitia (DOCG). Voor dit in 1980 toegevoegde keurmerk gelden dezelfde regels als de DOC, maar de wijn wordt ook door een jury beoordeeld, dan krijgt het de Scelto di Stato, het staatskeurmerk. De Italiaanse DOCG-gebieden zijn: Piemonte, Lomardije, Veneto, Friuli, Emilia-Romagna, de Marken, Toscane, Abruzzo, Umbrië, Campanië, Sicilië en Sardinië.

Naast deze keurmerken zijn er in Italië nog een aantal termen die op het label van een Italiaanse kleine fles wijn staan:

• Cru of Sottozona. Een officieel erkende term die aan een heel specifieke wijn wordt toegekend vanwege haar uitzonderlijke kwaliteit.
• Een term die wordt gebruikt gevolgd door een plaatsnaam waar de wijn vandaan komt. Deze term mag alleen gebruikt worden bij DOC- of DOCG-wijnen.
• Een term die alleen gebruikt mag worden als de wijn uit een specifieke wijngaard komt in een historische subzone van een bepaald wijngebied.
• Een term voor wijn met 1% of meer alcohol dan wettelijk is voorgeschreven.
• Term die voor wijnen met een minimale vatlagering van twee jaar én 1.5% meer alcohol dan is voorgeschreven.

Wijnstreek Campanië

Campanië is de regio van Napels, pizza en mozzarella. De regio heeft al een eeuwenoude wijncultuur en dat wisten de Romeinen al: Campanië heeft lekkere wijnen te bieden. In de Romeinse tijd was Campanië de belangrijkste wijnregio van het Rijk. Het stond in het Middellandse Zeegebied bekend om haar goede wijnen. Vooral vanwege de gunstige ligging van de regio op de handelsroutes en havens. Meer over Campanië vind je in het artikel over de regio rondom Napels.

Wijnstreek Toscane

Dé regio voor vakantie en lekker eten. Dat je hier kunt genieten is logisch; ze maken er namelijk ook hele goede wijn. Rondom Livorno, Pisa en Siena groeien de beste druiven die gebruikt worden voor de brunello di Montalcino en chianti classico. In het Toscaanse heuvelland groeien vooral sangiovese, maar ook de mondiale Franse druiven als merlot, syrah en cabernet sauvignon zijn veel aangeplant.

Wijnstreek Veneto

Veneto is het wijngebied in het noordoosten van Italië, het gebied rond de stad Venetië. Het is het meest productieve van het land: 10% van de wijn komt uit Veneto. Dit komt vooral doordat de regio aan de internationale innovaties meedeed en niet vast hield aan tradities. Bekende wijnen uit de regio zijn Valpolicella, een wijn die gemaakt van ingedroogde rode druiven wat zorgt voor een hoog suikergehalte. Ook komt er mousserende wijn uit de regio: prosecco.

Wijnstreek Piemonte

De regio van truffels aan de voet van de Alpen levert goede wijnen die op de hellingen van de bergen groeien. Barolo is één van de beste wijnen ter wereld en komt samen met barbaresco ook uit Piemonte. In totaal zijn er 2.100 hectare wijngaarden  en  378 producenten voor barolo’s en 763 hectare voor barbaresco verdeeld over 211 producenten. In Piemonte maken ze veel DOCG-wijnen. Ze maken in deze regio zowel rood, wit als mousserende wijnen met deze status.

Wijnstreek Puglia

Overal in Italië komt wijn vandaan, zelfs in de hak van de laars, dat is de provincie Puglia. Momenteel is het in Italië het meest innovatieve wijngebied. Er komen vooral rode wijnen uit Apulië gemaakt van de primitivo. Naast wijn komt er ook olijfolie uit de regio én het is de graanschuur van Italië.

Wijnstreek Trento-Alto Adige

De wijnregio Alto Adige ligt in de Alpen tegen de Oostenrijkse grens aan en staat ook bekend als Zuid-Tirol. De rivier de Adige zorgt voor vruchtbare grond door haar water. Net zoals in Piemonte zijn veel wijngaarden op terrassen gemaakt waardoor de bergachtige grond optimaal gebruikt kan worden. In dit deel van Italië wordt zowel Duits als Italiaans gesproken. De invloed van de Duitstalige wereld is dus groot en dat is ook in de wijn terug te vinden. In de regio wordt voornamelijk witte wijn geproduceerd van onder meer de weißburgunder (pinot blanc) en de riesling. Ook komen er rode wijnen uit de regio: de blauburgunder en de pino nero (de pinot noir) worden veelgebruikt.

Wijnstreek Sicilië

Het grootste eiland van Italië is zonovergoten en één van de oudste plekken van Italië waar wijn wordt gemaakt. De Grieken en daarna de Romeinen breidden de wijnbouw op Sicilië uit. Het kan er extreem heet worden, daarom irrigeren wijnboeren de wijngaarden. Zo drogen de druiven niet uit. De meeste wijngebieden, waaronder Marsala, zijn aan de kust van het eiland te vinden. Marsala is een zoete wijn waarbij net zoals port de alcoholische gisting wordt onderbroken door het toevoegen van alcohol. Het is het ideale aperitief of dessertwijn.

Wijnstreek Lombardije

Lombardije is de Italiaanse regio waar risotto en polenta vandaan komen. Naast de bekendheid van het Gardameer, Comomeer en Lago Maggiore komen er ook wijnen uit dit Noord-Italiaanse gebied.

Italiaans eten & Italiaanse wijnen

Dat Italiaanse wijnen zo ongelofelijk populair zijn geworden komt natuurlijk door al het lekkere Italiaanse eten dat ze maken! Alle verschillende soorten pasta’s, risotto’s en pizza’s zijn natuurlijk geweldige gerechten om van te genieten met een kleine fles Italiaanse wijn. We zochten de lekkerste pastagerechten uit met de lekkerste wijnen erbij!